Yfory Newydd

Original version

BBC Radio Cymru

Factual

Factual: Science & Nature

08/11/2020

Gwyddonwyr ifanc Cymru'n sôn am eu gwaith, yr heriau maen nhw'n wynebu a'u gobeithion am y

Gwyddonwyr ifanc Cymru'n sôn am eu gwaith, yr heriau maen nhw'n wynebu a'u gobeithion am yfory gwell. The challenges facing Wales' young scientists, and their hopes for the future.

BBC Radio Cymru 2

Ail wasanaeth BBC Radio Cymru sy'n cynnig sioe frecwast bob bore'r wythnos.

Yfory Newydd: Morfeydd heli, bio-feddygaeth, ymasiad niwclear a lled-ddargludyddion

Morfeydd heli, bio-feddygaeth, ymasiad niwclear a lled-ddargludyddion

BBC Radio Cymru - Yfory Newydd, Morfeydd heli, bio-feddygaeth, ymasiad niwclear a lled-ddargludyddion

Elin Rhys yn cwrdd â gwyddonwyr sy’n gobeithio gwneud gwahaniaeth i'n bywydau yfory.

Elin Rhys yn cwrdd â gwyddonwyr sy’n gobeithio gwneud gwahaniaeth i'n bywydau yfory. The challenges facing Wales' young scientists, and their hopes for the future.

Elin Rhys sy'n cwrdd â rhai o wyddonwyr Cymru sy’n ymchwilio heddiw, er mwyn gwneud gwahaniaeth i'n bywydau yfory.

Mae'r rhaglen yn dechrau ar forfa heli Cwm Ify ar Benrhyn Gŵyr, sydd wedi ei hadfer ar ôl i dwll ymddangos yn y morglawdd. Dr Cai Ladd sydd yn mynd â ni am dro gan drafod pwysigrwydd morfeydd heli i amddiffyn ein harfordir rhag llifogydd, i storio carbon, a gofalu am fyd natur.

Nôl yn y labordy, mae Lois Lewis yn ymchwilio i un protein arbennig yn ein celloedd sydd yn gallu achosi clefyd Altzheimer wrth iddo newid siâp. Mae Lois yn chwilio am gyffur i effeithio ar y protein hwnnw a thrin yr afiechyd.

Efallai mai un o heriau mwyaf ein planed yw sicrhau ynni glân , di-ben-draw, i ddiwallu ein hangen am drydan. Mae proses o'r enw Ymasiad Niwclear yn copïo sut mae’r haul yn cynhyrchu egni, drwy losgi plasma crasboeth mewn adweithydd. Ond dychmygwch y gwres fydd yn yr adweithydd? Mae Dr Llion Evans a'i fyfyriwr PhD Rhidian Lewis ym Mhrifysgol Abertawe yn gweithio ar fodelu deunyddiau all wrthsefyll y gwres fyddai’n cael ei greu yn y broses. Ac yn Llundain mae Dr Catrin Mair Davies yn ymchwilio i'r ffyrdd ymarferol o gysylltu deunyddiau at ei gilydd er mwyn gallu wynebu'r gwres tanbaid, mewn ffwrnes yn ei labordy.  

A, tu fewn i'n teclynnau electronig mae lled-ddargludyddion, semi-conductors, sydd yn caniatáu i drydan deithio - yn ein sgriniau bach ar y ffôn, cyfrifiaduron, teledu ac yn y blaen. Er mwyn delio gyda thrydan yr oes newydd werdd, mae angen addasu'r rhain. Mae canolfan newydd o'r enw CISM yn agor ym Mai 2023 ar gampws y Bae, Prifysgol Abertawe. Mae Dr Emrys Evans yn un o'r cemegwyr fydd yno, yn defnyddio ymchwil a wnaeth i sut mae llygaid y Robin Goch yn derbyn neges drydanol o faes magnetig y ddaear er mwyn mudo.

Mae Radio Cymru wedi bod yn darlledu rhaglenni ers 1977. Radio Cymru has been broadcasting to the nation since 1977.

Accessibility links

Programme Index

Yfory Newydd

Morfeydd heli, bio-feddygaeth, ymasiad niwclear a lled-ddargludyddion

Genres

Brand

BBC Radio Cymru

About BBC Radio Cymru