BBC Radio nan Gàidheal

Fearann do Ghaisgich

Factual: History

Mar a chaidh fearann a bhriseadh às dèidh 1918 ann an sgìrean Ùig is na Lochan an Leòdhas.

Mar a chaidh fearann a bhriseadh às dèidh 1918 ann an sgìrean Ùig is na Lochan an Leòdhas. How land was divided after the First World War in the Lewis districts of Uig and Lochs.

Fearann do Ghaisgich 

Fearann do Ghaisgich: Creachadh Ghriais is Chuil Uaraich

Griais is Col Uarach

Creachadh Ghriais is Chuil Uaraich

BBC Radio nan Gàidheal - Fearann do Ghaisgich, Creachadh Ghriais is Chuil Uaraich

Mar a bhris na fir a thill às a’ Chiad Chogadh tacan Ghriais is Chuil Uaraich a Leòdhas.

Mar a bhris na fir a thill às a’ Chiad Chogadh tacan Ghriais is Chuil Uaraich a Leòdhas. How veterans of the First World War raided the farms of Gress and Upper Coll in Lewis.

Nuair a thill na fir às a' chogadh ann an 1918 is 1919, cha robh a' chòmhstri seachad. Chaidh fearann a ghealltainn dhaibh – ach cha robh e feitheamh riutha. Anns an t-sreath sa, tha Coinneach Mac a’ Ghobhainn a’ rannsachadh mar a thachair ann an diofar sgìrean sna h-eileanan.

Ann an 1919, chreach fir à Tolastadh, am Bac, agus Col dà thac Leòdhasach – Griais agus Col Uarach ann a Sgìre a’ Bhac. Airson trì bliadhna, bha argamaidean mòra an Leòdhas eadar na fir agus uachdaran an eilein, am Morair Leverhulme, gus an d’fhuair iad air na bailtean a tha a-sin an-diugh a stèidheachadh.

Le bhith còmhradh ri muinntir na sgìre agus eòlaichean eachdraidh, tha sgeulachd nam bliadhnaichean cruaidh sin dhan innse. Gheibheadh iad an talamh, ach cha robh e furasta.

Ann an Griais tha Coinneach a’ bruidhinn ri Oighrig Ghreumach agus Murchadh MacLeòid mu na thachair anns a' bhaile sin agus na ceangalan teaghlaich aca fhèin don fheadhainn a bhris Griais; an Col Uarach, tha cuimhne mhath aig Ailig Aonghas Greumach air cluinntinn bho athair mar a chreach iadsan an tac a-sin.

Buinidh an Dr Dòmhnall Uilleam Stiùbhart do theaghlach a chreach Col Uarach, agus tha esan a’ mìneachadh mar a bha a’ riaghaltas a’ feuchainn ri na geallaidhean a thug iad seachad do na saighdearan is na seòladairean a choileanadh. Ach mar a tha Joni Bhochanan ag innse, bha am Morair Leverhulme gu dubh an aghaidh nan croitearan, is b’ fheudar dhaibh seasamh gu daingeann airson an fhearainn.

Èist ri naidheachdan, còmhradh, ceòl agus spòrs gach là, moch gu anmoch.

Accessibility links

Programme Index

Fearann do Ghaisgich

Creachadh Ghriais is Chuil Uaraich

Genres

Brand

BBC Radio nan Gàidheal

About BBC Radio nan Gàidheal