BBC Radio nan Gàidheal

A' Chiad Chogadh: Sìnt sa Bhlàr

Cuimhneachan-cogaidh

Sìnt sa Bhlàr

A' Chiad Chogadh

BBC Radio nan Gàidheal - A' Chiad Chogadh, Sìnt sa Bhlàr

Turas pearsanta gu làraich a' Chiad Chogaidh san Fhraing agus sa Bheilg.

Turas pearsanta gu làraich a' Chiad Chogaidh san Fhraing agus sa Bheilg.
 A personal pilgrimage to the French and Belgian battlefields of the First World War.

Ann a 2014 ghabh Dòmhnall Màrtainn, a bhean Sandra agus Niall MacAmhlaigh  cuairt gu raointean-cogaidh na Beilg agus na  Frainge airson faicinn far an deach seanair Sandra agus bràthair-athar Nèill a chall sa Chiad Chogadh.  Bha 'd a' siubhal air bus, a dh'fhalbh à Inbhirnis, an cois buill bho Chomann Rèisimeid Ghàidhealach na Banrigh.

Thadhail iad  an toiseach,  air Cladh Tyne Cot sa Bheilg, an cladh as motha ann an sgìre a Western Front le 12,000 neach air an càradh ann. A mach air a sin, tha faisg air 34,000  saighdear Breatannach air an ainmeachadh air balla a' chlaidh - feadhainn air nach deach lorg fhaighinn a-riamh.  'S nam measg, tha seanair Sandra, Alaig Mac an Lèigh à Bail' an Truiseil ann a Leòdhas. Bha e na phìobaire san arm 's chaidh a chall aig Passchendaele san Dàmhair 1917.   Thadhail iad air taigh-tasgaidh Passchendaele 's air tunailean fo thalamh far an tàinig air saighdearean Bhreatainn iad fhèin a stèidheachadh. Às a sin, tha iad a'dol gu carragh-cuimhne do na Sìophairtaich ann an ceann a tuath na Frainge.

Dlùth do bhaile Roeux, tha 'd a' stad aig Cladh Brown's Copse, far an d'fhuair Dòmhnall lorg air uaigh saighdear Leòdhasach,  agus aig Vimy Ridge, far am bheil e comasach coiseachd mu chuairt trainnsichean a' chogaidh agus far am bheil carragh-cuimhne mòr do fheachdan Chanada.

Tha iad a' gabhail tro sgìre an Somme sa Fhraing, far an deach call brùideil a dhèanamh tro mhìosan an t-samhraidh agus an earraich 1916. Chaidh millean neach a leòn neo a mharbhadh ann am batail a Somme.

Chunnaic iad cuideachd ìomhaigh saighdear Gàidhealach aig cuimhneachean do fheachd a 51st Highland Division aig Beaumont Hamel, agus sgrìobhte fodha, ann an Gàidhlig, na briathran, Là a' Bhlàir 's Math na Càirdean.

Aig La Boisselle, tha 'd a' coiseachd mu chuairt an t-slochd as motha a chruthaicheadh le spreadhadh san talamh air a Western Front - Slochd Lochnagar.
Cluinnear mu thaigh-tasgaidh beag do na Sìophartaich, a tha càraid Frangach air cruthachadh anns an t-sabhal aca.  Agus anns a' Bheilg, tha Niall a' faighinn lorg air uaigh bràthair-athar ann an Cladh nan Sìophartach aig Cheddar Villa.  Cluinnear cuideachd mu mar a tha cuirp shaighdearean fhathast gan lorg 100 bliadhna an dèidh làimh, 's mu mar a tha armachd fhathast a' laighe san talamh 's a' marbhadh dhaoine.

Agus ann am baile Ypres, tha Dòmhnall, Sandra agus buill a' Chomainn a' gabhail pàirt ann an seirbheis aig Geata Menin.

Èist ri naidheachdan, còmhradh, ceòl agus spòrs gach là, moch gu anmoch.

Factual: History

Matthew MacIver examines the impact of the Great War on the Highlands and Islands

An Cogadh Mòr agus a bhuaidh air saoghal nan Gàidheal leis an Ollamh Mata MacÌomhair. Professor Matthew MacIver examines the impact of the Great War on the Highlands and Islands

Accessibility links

Programme Index

A' Chiad Chogadh

Sìnt sa Bhlàr

Genres

Series

BBC Radio nan Gàidheal

About BBC Radio nan Gàidheal